Η Μεγάλη Ελλάδα (στα λατινικά Magna Graecia) είναι o ιστορικός-γεωγραφικός όρος, ο οποίος προσδιωρίζει τις ελληνικές αποικίες της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας της αρχαϊκής και κλασικής περιόδου.
Οι πρώτες ελληνικές αποικίες ιδρύθηκαν περίπου το 750 π.Χ. στη Καλαβρία, την Σικελία και την Απουλία. Είχανε την τυπική ελληνική μορφή της πόλη-κράτους, και διατηρούσαν στενές σχέσεις με τις μητροπόλεις τους, αφού είχανε και το δικαίωμα να συμμετέχουν στους Πανελλήνιους Αγώνες. Δωρικές πόλεις ήταν ο Τάρας, η Καλλίπολη, οι Λόκροι Επιζεφύριοι, οι Συρακούσες και η Γέλα, ιωνικές αποικίες ήταν το Πήγιον, η Νάξος, η Ελέα και η Κύμη, ενώ οι πόλεις Μεταπόντιο, Σύβαρις, Κρότων και Ποσειδωνία ήταν αχαϊκές. Δεν επικρατούσε όμως πάντα ειρήνη μεταξύ τους, όπως αποδεικνύει η καταστροφή της Σύβαρης από τους Κροτωνιάτες του Πυθαγόρα, ή οι συχνοί πόλεμοι μεταξύ των Ταραντίνων και των Μεσσαπίων.
Γείτονες και σύγχρονοι των ελλήνων της Μεγάλης Ελλάδας ήταν οι διαφοροί οπικό-ιταλικοί λαοί που κατοικούσαν στο εσωτερικό και τα βουνά των Απεννίνων όπως, παραδείγματος χάριν οι Βρούτιοι της Καλαβρίας, οι Λουκάνοι, οι Απούλιοι και οι Σαμνίτες από τα λουκανικά-καμπανικά Απέννινα και οι Καμπάνοι, ένας λαός που καταγόταν από τους Σαμνίτες και που κατοικούσε στη καμπανική πεδιάδα. Στην κεντρική και στην κάτω Απουλία κατοικούσανε οι Πευκέτιοι, οι Ιάπυγες και οι Μεσσάπιοι, που όμως δεν ήταν Ιταλικοί αλλά Ιλλύριοι, και κατάγονταν από την άλλη πλευρά της Αδριατικής.
Η πολιτιστική συμβολή των Ελλήνων της Μεγάλης Ελλάδας ήταν σημαντική: Για παράδειγμα η γραφή που οι Ρωμαίοι υιοθετήσανε προέρχεται από τα δυτικοελληνικά της Κύμης. Το τέλος της ακμής της Μεγάλης Ελλάδας δεν ήρθε εξαιτίας των συχνών πολέμων των Ελλήνων με τους Ιταλικούς ή με τους Ιάπυγες, αλλά λόγω της επεκτατικής πολιτικής της Ρώμης. Το έτος 272 π.Χ. καταστράφηκε ο Τάρας και χάθηκε το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων του, γιατί επαναστάτησαν και βοηθήσανε τον Πύρρο στον πόλεμό του κατά των Ρωμαίων. Αλλά η Μεγάλη Ελλάδα συνέχισε να υπάρχει σαν πνευματικό-πολιτιστικό δημιούργημα, αφού ακόμα σήμερα ένα μέρος του πολιτισμού, των ηθών, των εθίμων και της ελληνικής γλώσσας υπάρχουνε στη Κάτω Ιταλία.
Οι Ξεχασμένοι 'Ελληνες
Η Καλαβρία υπήρξε για μια περίπου χιλιετία σημαντικό κέντρο του ελληνισμού. Οι απόγονοι αυτών των πρώτων μεταναστών καταφέρνουν να κρατήσουν ζωντανά τα στοιχεία που συνιστούν την ιδιαίτερη πολιτισμική ταυτότητα των Ελλήνων. Με τις ελληνικές επιγραφές στους δρόμους, με την γκρεκάνικη διάλεκτο, με τα τραγούδια τα οποία περνάνε από γενιά σε γενιά. Ωστόσο, η γλώσσα των αριθμών είναι σκληρή και γεννά ανησυχίες για το μέλλον των ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας.
Ο πληθυσμός στα ελληνόφωνα χωριά μειώνεται συνεχώς, αφού οι νέοι στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τη φτώχεια μετακινούνται προς τον πλούσιο Βορρά. Οι προσπάθειες οι οποίες γίνονται επικεντρώνονται στην αναγκαιότητα της διατήρησης του ελληνικού ιδιώματος της Καλαβρίας. Τα ελληνικά της Καλαβρίας, που είναι μετεξέλιξη της αρχαίας δωρικής, διατηρήθηκαν για αιώνες και δεν πρέπει να χαθούν. Επειδή, όμως, δεν είναι γραπτή γλώσσα, κινδυνεύουν. Το επίσημο ελληνικό κράτος ύστερα από μια μακρά περίοδο αδιαφορίας για τα προβλήματα των ελληνοφώνων της Καλαβρίας μάς ξάφνιασε θετικά με τη δημιουργία του Ινστιτούτου Ελληνόφωνων Σπουδών, σε μια ύστατη προσπάθεια να διασωθεί η ελληνική γλώσσα. 'Ισως οι υπεύθυνοι τελικά αντελήφθησαν ότι η ιστορική παρουσία του ελληνισμού αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της αφομοίωσής της μέσα σε μια όλο και πιο διευρυμένη πολιτισμική χοάνη.
Γείτονες και σύγχρονοι των ελλήνων της Μεγάλης Ελλάδας ήταν οι διαφοροί οπικό-ιταλικοί λαοί που κατοικούσαν στο εσωτερικό και τα βουνά των Απεννίνων όπως, παραδείγματος χάριν οι Βρούτιοι της Καλαβρίας, οι Λουκάνοι, οι Απούλιοι και οι Σαμνίτες από τα λουκανικά-καμπανικά Απέννινα και οι Καμπάνοι, ένας λαός που καταγόταν από τους Σαμνίτες και που κατοικούσε στη καμπανική πεδιάδα. Στην κεντρική και στην κάτω Απουλία κατοικούσανε οι Πευκέτιοι, οι Ιάπυγες και οι Μεσσάπιοι, που όμως δεν ήταν Ιταλικοί αλλά Ιλλύριοι, και κατάγονταν από την άλλη πλευρά της Αδριατικής.
Η πολιτιστική συμβολή των Ελλήνων της Μεγάλης Ελλάδας ήταν σημαντική: Για παράδειγμα η γραφή που οι Ρωμαίοι υιοθετήσανε προέρχεται από τα δυτικοελληνικά της Κύμης. Το τέλος της ακμής της Μεγάλης Ελλάδας δεν ήρθε εξαιτίας των συχνών πολέμων των Ελλήνων με τους Ιταλικούς ή με τους Ιάπυγες, αλλά λόγω της επεκτατικής πολιτικής της Ρώμης. Το έτος 272 π.Χ. καταστράφηκε ο Τάρας και χάθηκε το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων του, γιατί επαναστάτησαν και βοηθήσανε τον Πύρρο στον πόλεμό του κατά των Ρωμαίων. Αλλά η Μεγάλη Ελλάδα συνέχισε να υπάρχει σαν πνευματικό-πολιτιστικό δημιούργημα, αφού ακόμα σήμερα ένα μέρος του πολιτισμού, των ηθών, των εθίμων και της ελληνικής γλώσσας υπάρχουνε στη Κάτω Ιταλία.
Οι Ξεχασμένοι 'Ελληνες
Η Καλαβρία υπήρξε για μια περίπου χιλιετία σημαντικό κέντρο του ελληνισμού. Οι απόγονοι αυτών των πρώτων μεταναστών καταφέρνουν να κρατήσουν ζωντανά τα στοιχεία που συνιστούν την ιδιαίτερη πολιτισμική ταυτότητα των Ελλήνων. Με τις ελληνικές επιγραφές στους δρόμους, με την γκρεκάνικη διάλεκτο, με τα τραγούδια τα οποία περνάνε από γενιά σε γενιά. Ωστόσο, η γλώσσα των αριθμών είναι σκληρή και γεννά ανησυχίες για το μέλλον των ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας.
Ο πληθυσμός στα ελληνόφωνα χωριά μειώνεται συνεχώς, αφού οι νέοι στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τη φτώχεια μετακινούνται προς τον πλούσιο Βορρά. Οι προσπάθειες οι οποίες γίνονται επικεντρώνονται στην αναγκαιότητα της διατήρησης του ελληνικού ιδιώματος της Καλαβρίας. Τα ελληνικά της Καλαβρίας, που είναι μετεξέλιξη της αρχαίας δωρικής, διατηρήθηκαν για αιώνες και δεν πρέπει να χαθούν. Επειδή, όμως, δεν είναι γραπτή γλώσσα, κινδυνεύουν. Το επίσημο ελληνικό κράτος ύστερα από μια μακρά περίοδο αδιαφορίας για τα προβλήματα των ελληνοφώνων της Καλαβρίας μάς ξάφνιασε θετικά με τη δημιουργία του Ινστιτούτου Ελληνόφωνων Σπουδών, σε μια ύστατη προσπάθεια να διασωθεί η ελληνική γλώσσα. 'Ισως οι υπεύθυνοι τελικά αντελήφθησαν ότι η ιστορική παρουσία του ελληνισμού αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της αφομοίωσής της μέσα σε μια όλο και πιο διευρυμένη πολιτισμική χοάνη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου